Gdy podejmujemy działania dotyczące nieruchomości, jednym z niezbędnych dokumentów może się okazać odpis z księgi wieczystej. Księga wieczysta umożliwia sprawdzenie stanu prawnego nieruchomości. Jest ona częścią rejestru nieruchomości. Takie rejestry są prowadzone w wielu krajach, choć mogą się różnić rodzajem zawartych informacji i możliwościami dostępu do nich.
Polska księga wieczysta zawiera następujące informacje:
- dział pierwszy – mówi o położeniu i powierzchni nieruchomości;
- dział drugi – tu wpisuje się właścicieli bądź użytkowników wieczystych; jest on potwierdzeniem prawa własności do nieruchomości;
- dział trzeci – tu znajdują się informacje o ewentualnych ograniczeniach praw dotyczących nieruchomości (np. służebność osobista lub gruntowa; natomiast nie uwzględnia się tu hipotek wynikających z kredytów lub pożyczek);
- dział czwarty – zawiera informacje o hipotekach, gdy nieruchomość jest zabezpieczeniem kredytu lub pożyczki.
Wpisy do księgi wieczystej są dokonywane przez sędziego lub referendarza sądowego na podstawie wniosku (rzadko kiedy z urzędu) – dlatego w sytuacji nabycia nieruchomości, na którą jest założona księga wieczysta, należy zgłosić ten fakt do sądu. Dokumentacja będąca podstawą wpisów w księdze jest gromadzona w aktach.
Ważna jest także znajomość zasad rządzących instytucją ksiąg wieczystych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich w skrócie:
- jawność – każdy może zapoznać się z treścią księgi wieczystej, wystarczy znać jej numer; natomiast akta księgi są dostępne jedynie dla notariusza oraz osoby mającej interes prawny;
- domniemanie zgodności ze stanem prawnym – przyjmuje się, że stan prawny ujawniony w księdze jest zgodny z rzeczywistością;
- rękojmia wiary publicznej – w razie niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, rozstrzygnięcie następuje na korzyść tego, kto nabył prawo do nieruchomości – np. jeśli dana osoba jest wpisana w księdze jako właściciel danej nieruchomości i tę nieruchomość od niej kupimy, stajemy się właścicielami nawet jeśli okaże się, że osoba sprzedająca w rzeczywistości właścicielem nie była;
- pierwszeństwo praw wpisanych – prawa wpisane do księgi wieczystej mają pierwszeństwo przed prawami niewpisanymi.
Niegdyś księgi wieczyste były prowadzone w formie papierowej. W związku z tym można było je przeglądać tylko w sądzie w obecności pracownika, a czas oczekiwania na odpis był dość długi. Obecnie prowadzona jest informatyzacja ksiąg wieczystych – stare księgi są przekształcane na formę cyfrową, natomiast nowe powstają już tylko w takiej formie. Jest to dużym ułatwieniem, jeśli chodzi o wgląd do nich – każdy może sprawdzić stan księgi w systemie informatycznym bez wychodzenia z domu. Wniosek o odpis również można złożyć przez internet; można wtedy otrzymać dokument od razu i wychodzi to taniej niż w przypadku wysyłki pocztą.
Autor artykułu: Działki Milanówek oraz Biura Chrzanów.